Xuyên suốt từ giai đoạn điều tra, truy tố, xét xử, Các luật sư tham gia bào chữa bảo vệ quyền và lợi ích hợp cho thân chủ của mình, đều không đồng ý với Kết luận điều tra của công an tỉnh Yên Bái, Cáo trạng truy tố khách hàng về tội mua bán trái phép hóa đơn đối với hiệu trưởng trường tiểu học nậm khắt và hiệu phó của trường.
Nhận được sự ủy thác từ cơ quan tố tụng của tỉnh Yên Bái, Tòa án nhân dân huyện Mù Cang Chải thụ lý giải quyết. Tại phiên tòa xét xử với nhiều văn bản kiến nghị, khiếu nại, với bản trình bày ý kiến quan điểm của Luật sư bào chữa, Hội đồng xét xử đã chấp nhận lời bào chữa của luật sư và sau buổi tranh luận, HĐXX ra phán quyết miễn trách nhiệm hình sự cho các bị cáo.
Sau đó mặc dù đã có kháng nghị của VKS tỉnh Yên Bái, nêu ra những lý do không đồng ý với quan điểm tòa án huyện Mù Cang Chải và cho rằng mua bán hóa đơn không nhất thiết phải có động cơ và vụ lợi. Luật sư Hà Nội cùng 02 thân chủ của mình lại lần nữa chứng minh bằng những căn cứ không hề vụ lợi, lợi ích cho bản thân, chỉ là giao dịch thông thường, việc mua hàng của các cửa hàng nhỏ lẻ không có hóa đơn, nhưng các cửa hàng này đã có hợp đồng thỏa thuận hợp tác để phối hợp cung ứng hàng hóa và xuất hóa đơn cho khách hàng. Đại diện nhà trường mua hàng và yêu cầu cung cấp hóa đơn là chuyện thông thường để đảm bảo các quy định về chứng từ báo cáo cho các cơ quan có thẩm quyền theo đúng pháp luật.
Đồng quan điểm với Luật sư bào chữa bảo vệ cho các bị cáo khi Luật sư đưa ra những căn cứ thân chủ chưa đủ yếu tố cấu thành tội phạm, không có động cơ và mục đích vụ lợi, để chiếm đoạt tiền của Nhà nước, ngoài ra do đặc thù chính sách của vùng cao, chính sách của cơ quan chưa có hướng dẫn cụ thể cho nhà trường. Sau phần trình bày của Luật sư thêm một lần nữa đích thân Chánh án tòa án nhân dân tỉnh Yên bái là ông Phạm Hoàng Tiến người chủ trì phiên tòa ngày 7/5/2020 đã bác quan điểm kháng nghị của VKS tỉnh Yên Bái. Tuyên miễn trách nhiệm hình sự cho các bị cáo và giữ nguyên bản án sơ thẩm của tòa án nhân dân huyện Mù Cang Chải.
Dưới đây là quan điểm ý kiến của Luật sư bào chữa cho thân chủ của mình.
QUAN ĐIỂM TRANH TỤNG CỦA LUẬT SƯ TẠI PHIÊN TÒA PHÚC THẨM TAND TỈNH YÊN BÁI VỤ PHẠM THỊ LÂN, HÀ MINH AN “MUA BÁN TRÁI PHÉP HÓA ĐƠN”.
1- Do yêu cầu của Phòng Tài chính – Kế hoạch huyện Mù Cang Chải khi mua hàng hóa, dịch vụ từ 200.000 đồng trở lên, không phân biệt quyết toán nguồn vốn Ngân sách nhà nước hay nguồn vốn xã hội hóa, phải có hóa đơn bán hàng do ngành thuế phát hành. Vì vậy, khi nhà trường có mua hàng hóa, dịch vụ của một số hộ kinh doanh ở địa phương nhưng không có hóa đơn bán hàng (vì đa số các hộ kinh doanh đều là nhỏ lẻ, kinh doanh theo hình thức nộp thuế khoán, không có chức năng xuất hóa đơn).
2- Tại phiên tòa phúc thẩm, bà Phạm Thị Lan cho biết: chưa có văn bản hướng dẫn cụ thể của các cơ quan, ban ngành về việc thu chi, quyết toán. Nếu không thực hiện theo yêu cầu của phòng Tài chính huyện sẽ không quyết toán được. Điều này ảnh hưởng đến các nhiệm vụ chính trị, hoạt động của nhà trường.
3- Cửa hàng của bà Biết do đã đăng ký với Chi cục thuế và có chức năng xuất hóa đơn. Bên cạnh đó, cửa hàng bà Long Thị Biết lại có mối quan hệ hợp tác kinh doanh với các hộ kinh doanh khác, nên khi trường tiểu học Nậm Khắt mua hàng của họ và được giới thiệu đến lấy hóa đơn của bà Biết thì điều này hoàn toàn phù hợp với các quy định của pháp luật. Nghị định số 51/2010/NĐ – CP ngày14/05/2010 của Chính Phủ quy định về hóa đơn bán hàng hóa.
4- Trong việc mua bán hóa đơn, bà Phạm Thị Lân với cương vị là hiệu trưởng và Hà Minh An là phó hiệu trưởng phụ trách về vật chất của nhà trường, không hề tư lợi cá nhân và không tham ô, tham nhũng. Vì thế, về ý thức chủ quan và hành vi của họ cùng các cá nhân khác trong nhà trường đều không có động cơ, mục đích vụ lợi, chiếm đoạt tài sản hay ngân sách Nhà nước làm lợi cho bản thân. Tất cả đều vì việc chung là đảm bảo duy trì các hoạt động của nhà trường. Đặc biệt trường tiểu học Nậm Khắt cũng không có dấu hiệu mua hóa đơn vì mục đích trốn thuế.
5- Việc truy tố các giáo viên trường tiểu học Nậm Khắt về tội danh mua bán trái phép hóa đơn theo quy định tại điểm d khoản 2 Điều 203 BLHS 2015 là không đúng pháp luật. Các các cơ quan tố tụng tỉnh Yên Bái chưa phân loại làm rõ các hóa đơn mua bán từ nguồn ngân sách nhà nước và xã hội hóa. Bởi, trong tổng số 61 hóa đơn mà CQĐT, VKSND tỉnh Yên Bái quy kết thì có 46 hóa đơn trường tiểu học Nậm Khắt có liên hệ lấy từ cửa hàng kinh doanh của hộ bà Long Thị Biết. Trong đó có 33 hóa đơn là nguồn xã hội hóa. Như vậy, chỉ còn lại 28 hóa đơn là nguồn ngân sách của Nhà nước, không thỏa mãn tại điểm d khoản 2 Điều 203:
“Hóa đơn, chứng từ ở dạng phôi từ 100 số trở lên hoặc hóa đơn, chứng từ đã ghi nội dung từ 30 số trở lên”.
Điều này cho thấy việc cố tình điều tra, truy tố việc mua bán hóa đơn là đang hình sự quan hệ giao dịch dân sự, kinh tế trái với Nghị quyết số 35 Nghị quyết số 35/NQ-CP ngày 16/5/2016 của Chính Phủ về hỗ trợ và phát triển doanh nghiệp đến năm 2020 tại điểm b khoản 5 Mục II nêu rõ:
“Để bảo đảm sự bình đẳng và quyền lợi của các doanh nghiệp chân chính; không hình sự hóa các quan hệ kinh tế, dân sự. Tạo môi trường lành mạnh, an toàn để doanh nghiệp kinh doanh theo đúng pháp luật”.
Vì vậy, việc TAND huyện Mù Cang Chải xử sơ thẩm áp dụng điểm a khoản 2 Điều 29 BLHS năm 2015 miễn TNHS cho bà Phạm Thị Lan, ông Hà Minh An là có căn cứ. Bởi hành vi của họ chưa thỏa mãn và đủ yếu tố cấu thành tội phạm. Giả thiết nếu họ có phạm tội thì do sự chuyển biến của tình hình và tội phạm không còn nguy hiểm cho xã hội nữa. Như vậy, trong bản án sơ thẩm đã bao hàm cả nội dung xác định việc mua bán hóa đơn là có sai nhưng không gây ra hậu quả nghiêm trọng cho xã hội. Mặc dù, TAND huyện Mù Cang Chải chưa viện dẫn rõ điểm, khoản, điều luật áp dụng. Nhưng đây là sai sót về kỹ thuật văn bản không nghiêm trọng, không ảnh hưởng lớn đến việc giải quyết vụ án. Do đó, không cần thiết phải hủy toàn bộ bản án sơ thẩm để xét xử lại. Điều này, sẽ gây lãng phí về kinh phí, ngân sách Nhà nước và mất thêm thời gian.
6- Tại phiên Tòa phúc thẩm, luật sư Hà Nội bào chữa cho các thân chủ của mình cũng tập trung phân tích nội dung thứ 3 trong quyết định kháng nghị của VSKND tỉnh Yên Bái khi cho rằng: “TAND huyện Mù Cang Chải áp dụng pháp luật không đúng khi cho bà Long Thị Biết được hưởng tình tiết giảm nhẹ theo quy định tại điểm b khoản 1 Điều 51 BLHS 2015. Và việc xử bà Biết 13 tháng tù giam cho hưởng án treo là không bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật”. Cụ thể như sau:
– Việc bà Long Thị Biết được hưởng lợi 15 triệu đồng từ việc mua bán hóa đơn với trường tiểu học Nậm Khắt, sau đó đã tự nộp lại số tiền này cho CQĐT là khắc phục hậu quả, sửa chữa sai lầm, cùng với việc bà Biết thành khẩn khai báo. Cho nên, Tòa sơ thẩm áp dụng các tình tiết giảm nhẹ theo quy định tại điểm b, s khoản 1 Điều 51, Điều 54, Điều 65 và Nghị quyết số 02/2018/HĐTP của TANDTC cho bà Long Thị Biết được hưởng án treo là đúng pháp luật. Hơn nữa, do việc VKSND tỉnh đã ủy quyền, phân công VKSND huyện Mù Cang Chải thực hành quyền công tố tại Tòa án. Trong khi xét xử, đại diện VKSND huyện Mù Cang Chải cũng có quan điểm, đề nghị mức án từ 12 đến 18 tháng tù giam nhưng cho bị cáo Biết được hưởng án treo. Bởi vậy, Tòa án cấp sơ thẩm xét xử, áp dụng hình phạt với bà Long Thị Biết là chính xác.
7- Liên quan đến việc xử lý vật chứng, Luật sư cũng đề nghị HĐXX cấp phúc thẩm áp dụng Điều 47 BLHS, Điều 106 BLTTHS 2015 trả lại chiếc máy tính (Lap top) của Hà Minh An và con dấu, giấy phép đăng ký kinh doanh hộ cá thể của bà Long Thị Biết bị thu giữ tại giai đoạn điều tra theo quy định của pháp luật.
*Từ những phân tích trên, luật sư đề nghị HĐXX cấp phúc thẩm dụng điểm a khoản 1 Điều 355, Điều 356 BLTTHS năm 2015 không chấp nhận kháng nghị của VKSND tỉnh Yên Bái,giữ nguyên bản án sơ thẩm số 02/2020/HS – ST ngày 13/2/2020 của TAND huyện Mù Cang Chải. Quan điểm bào chữa của luật sư được TAND tỉnh Yên Bái chấp nhận, bác Quyết định kháng nghị số 01/QĐ-VKS-P7 ngày 11/03/2020 của VKSND tỉnh Yên Bái.
*Kết quả này là món quà ý nghĩa của Luật sư Hà Nội gửi tặng những “Nhà giáo vì dân” như Phạm Thị Lan, Hà Minh An không quản ngại khó khăn nơi vùng cao xa xôi, hẻo lánh “CÕNG CHỮ LÊN NÚI”. Đem lại ánh sáng tri thức cho bà con, học sinh dân tộc thiểu số. Nhưng do các cơ quan tố tụng cố tình hình sự hóa các quan hệ kinh tế, dân sự nên khiến họ vướng vào vòng lao lý. Điều này cũng phản ánh bản án nhân văn, đúng người đúng pháp luật của TAND huyện Mù Cang Chải và TAND tỉnh Yên Bái, khiến người dân càng có niềm tin vào công lý và chế độ mà Đảng, Nhà nước ta đang lãnh đạo, thực hiện.
Công ty luật TNHH Dragon – Đoàn Luật sư Hà Nội