Mới đây, Tòa án nhân dân Tối cao (TANDTC) đã ban hành Văn bản số 285/TANDTC-PC, hướng dẫn cụ thể về việc kế thừa quyền và nghĩa vụ tố tụng của UBND cấp huyện trong các vụ án dân sự, hành chính. Những quy định này sẽ có hiệu lực kể từ ngày 1-7-2025, tạo ra những thay đổi quan trọng trong quá trình giải quyết tranh chấp đất đai và khiếu kiện hành chính.
Vụ án liên quan đến hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất
Theo điểm h, điểm i khoản 1 Điều 5 Nghị định số 151/2025, thẩm quyền của UBND cấp huyện trong việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ), quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất được chuyển giao cho Chủ tịch UBND cấp xã. Điều này bao gồm:
- Quyền cấp GCNQSDĐ, quyền sở hữu tài sản theo Điều 136 và Điều 142 Luật Đất đai.
- Quyền xác định lại diện tích đất ở, cấp GCNQSDĐ và quyền sở hữu tài sản theo Điều 141 Luật Đất đai.
Tình huống chuyển tiếp
- Nếu tòa án đã thụ lý trước ngày 1-7-2025, nhưng chưa xét xử xong, thì từ thời điểm này, Chủ tịch UBND cấp xã sẽ kế thừa quyền và nghĩa vụ tố tụng thay cho UBND cấp huyện.
- Nếu vụ việc được thụ lý từ ngày 1-7-2025, tòa án sẽ trực tiếp đưa Chủ tịch UBND cấp xã vào tham gia tố tụng với tư cách đương sự.
Vụ án liên quan đến giải quyết tranh chấp đất đai
Theo điểm g khoản 2 Điều 5 Nghị định số 151/2025, thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai giữa hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư… vốn do Chủ tịch UBND cấp huyện đảm nhận, nay được chuyển giao cho Chủ tịch UBND cấp xã.
Cách xử lý vụ án
- Nếu vụ việc được thụ lý trước 1-7-2025 và Chủ tịch UBND cấp huyện là người bị kiện, thì sau mốc thời gian này, người kế thừa nghĩa vụ tố tụng là Chủ tịch UBND cấp xã.
- Nếu thụ lý sau 1-7-2025, tòa án đưa Chủ tịch UBND cấp xã vào vụ án với tư cách người bị kiện.
Vụ án liên quan đến quyết định giải quyết khiếu nại của Chủ tịch UBND cấp huyện
Trong một số trường hợp, quyết định giải quyết khiếu nại của Chủ tịch UBND cấp huyện liên quan đến quản lý đất đai sẽ được chuyển giao lên cấp tỉnh. Căn cứ Điều 4, 5 Nghị định 151/2025 và Nghị quyết 01/2025/NQ-HĐTP:
- Với các vụ án hành chính đã thụ lý trước 1-7-2025, nếu Chủ tịch UBND cấp huyện là người bị kiện, thì kể từ thời điểm này, Chủ tịch UBND cấp tỉnh sẽ kế thừa quyền và nghĩa vụ tố tụng.
- Với các vụ án hành chính thụ lý từ 1-7-2025, tòa án sẽ đưa Chủ tịch UBND cấp tỉnh vào vụ án với tư cách là người bị kiện.
Trường hợp chuyển giao cho UBND cấp xã
Nếu quyết định giải quyết khiếu nại thuộc phạm vi mà Chủ tịch UBND cấp huyện chuyển giao cho Chủ tịch UBND cấp xã, thì:
- Các vụ đã thụ lý trước 1-7-2025 sẽ chuyển tư cách tố tụng từ Chủ tịch UBND cấp huyện sang Chủ tịch UBND cấp xã.
- Các vụ thụ lý sau 1-7-2025, tòa án đưa Chủ tịch UBND cấp xã vào với tư cách người bị kiện.
Ý nghĩa của quy định mới
Việc điều chỉnh thẩm quyền và trách nhiệm từ UBND cấp huyện sang Chủ tịch UBND cấp xã hoặc cấp tỉnh nhằm:
- Rõ ràng hóa trách nhiệm trong quản lý đất đai.
- Tăng tính minh bạch, công bằng trong quá trình giải quyết tranh chấp.
- Giảm tải công việc cho cấp huyện, đồng thời trao thêm quyền cho cấp xã – nơi trực tiếp quản lý đất đai.
Những hướng dẫn mới của TAND Tối cao sẽ giúp tòa án, cơ quan quản lý và người dân có cơ sở pháp lý rõ ràng hơn khi tham gia các vụ án dân sự, hành chính liên quan đến đất đai.
Xem và tải Văn bản số 285/TANDTC-PC tại đây
