Từ A đến Z quy trình tranh tụng tại tòa dân sự mà bạn cần biết

Quá trình giải quyết các tranh chấp dân sự tại Tòa án, quy trình tranh tụng tại tòa dân sự đóng vai trò vô cùng quan trọng, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của các bên đương sự. Tranh tụng là nguyên tắc cơ bản được ghi nhận tại Điều 9 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 (BLTTDS), góp phần tạo nên phiên tòa dân chủ, công khai, khách quan và minh bạch.

Khái niệm tranh tụng trong tố tụng dân sự

Theo Điều 9 BLTTDS 2015, nguyên tắc tranh tụng trong xét xử được quy định như sau:

“Tòa án bảo đảm để đương sự thực hiện quyền tranh tụng trong xét xử dân sự.”

Tranh tụng được hiểu là quá trình các bên đương sự trình bày, cung cấp chứng cứ, đưa ra quan điểm pháp lý và phản bác lẫn nhau dưới sự điều hành của Hội đồng xét xử, nhằm làm rõ nội dung vụ án và giúp Tòa án đưa ra bản án khách quan, đúng pháp luật.

Các giai đoạn chính trong quy trình tranh tụng tại tòa dân sự

Khởi kiện vụ án dân sự

Đây là bước đầu tiên trong quy trình tranh tụng. Theo Điều 186 BLTTDS 2015, cá nhân, cơ quan, tổ chức có quyền và lợi ích hợp pháp bị xâm phạm có thể nộp đơn khởi kiện đến Tòa án có thẩm quyền.

Yêu cầu bắt buộc của đơn khởi kiện bao gồm:

Ngày, tháng, năm làm đơn;
Tên Tòa án có thẩm quyền giải quyết;
Thông tin người khởi kiện và người bị kiện;
Nội dung tranh chấp và yêu cầu giải quyết;
Các tài liệu, chứng cứ kèm theo.

Tòa án sẽ xem xét hồ sơ và ra thông báo thụ lý vụ án nếu đủ điều kiện.

Giai đoạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm

Theo quy định tại Điều 203 BLTTDS 2015, thời hạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm là 4 tháng, kể từ ngày thụ lý vụ án. Trong giai đoạn này, các hoạt động bao gồm:

Lấy lời khai của các bên đương sự;
Thu thập, kiểm tra và đánh giá chứng cứ;
Hòa giải (trừ trường hợp không được hòa giải);
Ra quyết định đưa vụ án ra xét xử.

Đây là bước quan trọng để các bên xây dựng luận điểm tranh tụng và chuẩn bị tài liệu cần thiết cho phiên tòa.

Phiên tòa xét xử sơ thẩm trung tâm của hoạt động tranh tụng

Tại phiên tòa sơ thẩm, hoạt động tranh tụng được thể hiện rõ ràng nhất. Quy trình này được điều chỉnh từ Điều 238 đến Điều 250 BLTTDS 2015, bao gồm các bước sau:

Khai mạc phiên tòa

Chủ tọa công bố khai mạc phiên tòa, kiểm tra sự có mặt của các bên, công bố thành phần tham gia xét xử.

Trình bày của đương sự

Nguyên đơn, bị đơn, người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan trình bày yêu cầu, ý kiến phản hồi.

Hỏi – Đối đáp – Tranh luận

Hội đồng xét xử tiến hành hỏi các bên về tình tiết, chứng cứ;
Các bên được quyền chất vấn nhau;
Tranh luận được tiến hành công khai, đảm bảo quyền phản biện của các bên.

Theo khoản 3 Điều 260 BLTTDS 2015, sau phần hỏi, các bên được phát biểu về việc giải quyết vụ án, phản biện lẫn nhau và đưa ra đề nghị pháp lý. Đây chính là hạt nhân của quy trình tranh tụng tại tòa dân sự.

Nghị án và tuyên án

Hội đồng xét xử vào phòng nghị án để thảo luận và đưa ra phán quyết cuối cùng. Bản án sẽ được tuyên công khai.

Tranh tụng tại phiên tòa phúc thẩm (nếu có)

Khi một trong các bên không đồng ý với bản án sơ thẩm, họ có quyền kháng cáo trong thời hạn 15 ngày theo quy định tại Điều 273 BLTTDS 2015.

Tại phiên phúc thẩm, quy trình tranh tụng vẫn được bảo đảm tương tự như phiên sơ thẩm. Các bên được quyền trình bày, đưa ra chứng cứ bổ sung, phản bác và tranh luận trước Hội đồng xét xử cấp phúc thẩm.

Nguyên tắc bảo đảm tranh tụng tại tòa dân sự

Theo quy định pháp luật, tranh tụng trong tố tụng dân sự được đảm bảo bởi các nguyên tắc sau:

Bình đẳng trước pháp luật

Điều 8 BLTTDS 2015 khẳng định: “Các đương sự trong tố tụng dân sự bình đẳng với nhau về quyền và nghĩa vụ.”

Tòa án không thiên vị bên nào, đảm bảo điều kiện tranh tụng công bằng.

Tranh tụng được thực hiện công khai

Trừ các vụ án liên quan đến bí mật nhà nước, thuần phong mỹ tục hoặc yêu cầu của đương sự, hầu hết phiên tòa được xét xử công khai, tạo điều kiện cho báo chí và người dân giám sát.

Bảo đảm quyền tiếp cận chứng cứ

Các bên có quyền yêu cầu Tòa án hỗ trợ thu thập chứng cứ, được xem và tranh luận về toàn bộ tài liệu liên quan vụ án.

Vai trò của luật sư trong quy trình tranh tụng tại tòa dân sự

Tham gia của luật sư trong tố tụng dân sự giúp bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự một cách hiệu quả, đặc biệt trong các khâu:

Tư vấn chiến lược tranh tụng;
Soạn thảo đơn từ, tài liệu pháp lý;
Đại diện đương sự tại phiên tòa;
Trình bày quan điểm pháp lý và tranh luận.

Công ty Luật TNHH Dragon – Công ty luật uy tín tại Việt Nam với đội ngũ luật sư giàu kinh nghiệm trong tố tụng dân sự luôn sẵn sàng đồng hành, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của khách hàng trong mọi vụ án dân sự.

Một số lưu ý quan trọng khi tham gia tranh tụng

Cung cấp chứng cứ đầy đủ, đúng thời hạn Tòa án yêu cầu;
Giữ thái độ hợp tác, bình tĩnh khi tranh luận;
Đảm bảo quyền khiếu nại, kháng cáo đúng quy định;
Luôn chuẩn bị lập luận pháp lý rõ ràng, có căn cứ.

Quy trình tranh tụng tại tòa dân sự là một trình tự tố tụng nghiêm ngặt, được pháp luật quy định rõ ràng nhằm đảm bảo việc giải quyết tranh chấp khách quan, đúng đắn. Để bảo vệ quyền lợi tối đa, các bên đương sự cần nắm vững quy trình này và cân nhắc đến việc nhờ luật sư chuyên môn hỗ trợ.

Nếu quý khách cần tư vấn chi tiết hoặc đại diện tham gia tố tụng, vui lòng liên hệ với Công ty Luật TNHH Dragon để được hỗ trợ kịp thời và hiệu quả.

Thông tin liên hệ: